Nieuwe aansprakelijkheids-regels: wat betekenen ze voor jouw bedrijf?

Vanaf 1 januari 2025 worden de regels rond aansprakelijkheid in België grondig gewijzigd. Dit kan gevolgen hebben voor ondernemers die werken met andere partijen zoals onderaannemers of werknemers. Wat betekenen deze veranderingen voor jouw bedrijf en hoe kun je je er het beste op voorbereiden?

Wat verandert er precies?

De nieuwe regels hebben als doel om meer helderheid te scheppen rond aansprakelijkheid, en dit zowel binnen de contractuele afspraken, als daarbuiten. Tot nu toe waren er twee belangrijke principes die een serieuse impact hadden op de aansprakelijkheid: het ‘samenloopverbod’ en de quasi-immuniteit van uitvoeringsagenten, zoals werknemers en onderaannemers.

Met het nieuw Burgerlijk Wetboek verdwijnen deze principes. Hierdoor kunnen contractpartijen (en hun vertegenwoordigers) eenvoudiger aansprakelijk worden gesteld, ook op buitencontractuele basis. Dit kan gevolgen hebben voor onderaannemers, werknemers en bestuurders binnen jouw organisatie.

Geen samenloopverbod meer: de gedupeerde kiest vrij

Tot op vandaag kon een contractpartij geen buitencontractuele schadevergoeding eisen als de schade voortkwam uit een contractuele fout. Dit samenloopverbod zorgde ervoor dat de aansprakelijkheid vrijwel volledig geregeld werd door contractuele afspraken hierover en het meestal onmogelijk was om ‘buiten’ dit contract te stappen.

In het nieuw Burgerlijk Wetboek krijgen benadeelde partijen de mogelijkheid om te kiezen tussen een contractuele vordering of buitencontractuele vordering.

Wat betekent dit in de praktijk? Stel dat een klant of partner schade heeft door jouw toedoen in een project. De gedupeerde kan nu kiezen voor een claim op basis van het contract, of buiten het contract om. In het eerste geval moet hij aantonen dat je een specifieke bepaling in het contract niet bent nagekomen. In het tweede geval volstaat het op een fout te wijzen die de schade veroorzaakt heeft.

Geen reden tot onmiddelljke paniek: de partijen kunnen onder de nieuwe regeling het samenloopverbod wel expliciet in het contract laten opnemen als ze deze bescherming willen behouden. Maar dit kan, zeker bij de meer complexe contractonderhandelingen, dus wel een extra hindernis vormen.

Geen quasi-immuniteit meer voor uitvoeringsagenten

Een andere grote verandering is de afschaffing van de quasi-immuniteit van uitvoeringsagenten. Hierdoor kunnen jouw onderaannemers, bestuurders of werknemers direct aansprakelijk worden gesteld door een benadeelde klant. Vroeger was de aansprakelijkheid beperkt tot de contractpartij zelf, en werden deze ‘agenten’ beschermd, tenzij er sprake was van opzet of grove nalatigheid. 

Wat betekent dit voor jou als ondernemer? De kans bestaat dat jouw werknemers of ingehuurde partijen sneller aansprakelijk gesteld worden door een derde partij! Al is het maar om druk op jou uit te oefenen.

Gelukkig voorzien de nieuwe regels toch ook wel wat bescherming voor deze uitvoeringsagenten: ze kunnen zich nog altijd beroepen op contractuele afspraken die gemaakt zijn met hun opdrachtgever (jouw bedrijf), maar ook die tussen jouw bedrijf en de klant. Dit maakt het belangrijk om een duidelijke aansprakelijkheidsregeling vast te leggen in de contracten, zowel met klanten als met uitvoerders.

Bestuurders: meer verantwoordelijkheid, maar ook bescherming

Bestuurders van je bedrijf vallen onder de nieuwe regels voor uitvoeringsagenten en lopen hierdoor dus een verhoogd risico op aansprakelijkheidsclaims van gedupeerden. Dit betekent dat wanneer je als onderneming fouten maakt in de uitvoering van een contract, bestuurders sneller persoonlijk aansprakelijk kunnen worden gesteld.

Maar er is ook goed nieuws: de nieuwe regels van het Burgerlijk Wetboek zijn ondergeschikt aan wat hierover reeds geregeld is in het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV). Dit betekent dat bestuurders niet zomaar persoonlijk aansprakelijk zijn. Alleen als zij buiten de normale grenzen van voorzichtigheid en zorgvuldigheid treden, kunnen ze aansprakelijk worden gesteld. Het WVV bevat verder een maximumbedrag voor de aansprakelijkheid van bestuurders bij bepaalde fouten, wat hen extra bescherming biedt.

Werknemers: nieuwe risico’s en afspraken

Jouw klanten en opdrachtgevers zullen dus binnenkort ook rechtstreeks jouw werknemers kunnen aanspreken. Dit kan een risico vormen voor je personeel, zeker wanneer er een incident optreedt dat schade veroorzaakt. Nochtans blijft de bescherming van artikel 18 van de Arbeidsovereenkomstenwet (AOW) bestaan, dat stelt dat werknemers alleen aansprakelijk zijn bij bedrog, grove fouten of herhaaldelijke lichte fouten.

Om jouw werknemers extra te beschermen, kan je exoneratieclausules opnemen in commerciële contracten en arbeidsovereenkomsten die hun aansprakelijkheid verder beperken. Hiermee voorkom je dat werknemers onverwachts geconfronteerd worden met claims van externe partijen.

Wat kan jij doen om deze risico’s in te perken?

Deze veranderingen maken duidelijk dat het nieuwe aansprakelijkheidsrecht impact kan hebben op de bedrijfsvoering van elke ondernemer. Om niet voor verrassingen te komen staan, is het slim om de volgende stappen te ondernemen:

1. Laat je contracten nakijken: Zorg ervoor dat je contracten goed zijn opgesteld, vooral als je werkt met onderaannemers, bestuurders of werknemers. Bespreek met een expert hoe je de aansprakelijkheid van jouw onderneming en medewerkers het beste kunt afdekken.

2. Herzie de verzekeringen: Ga na of jouw aansprakelijkheidsverzekeringen aansluiten bij de nieuwe risico’s. Het kan ook verstandig zijn om bestuurdersaansprakelijkheidsverzekeringen of specifieke medewerkersverzekeringen opnieuw te bekijken en eventueel aan te passen.

3. Blijf up-to-date: De nieuwe wetgeving kan complexe situaties opleveren, waarbij de impact vandaag nog niet helemaal duidelijk is. Houd de ontwikkelingen goed bij en wees voorbereid om jouw contracten of procedures aan te passen.

Conclusie 

Het nieuwe Boek 6 van het Burgerlijk Wetboek brengt aanzienlijke veranderingen met zich mee voor het Belgische aansprakelijkheidsrecht, en dus ook voor jouw onderneming. Om klaar te zijn voor deze nieuwe wetgeving en de bijbehorende risico’s slim te beheersen, is het verstandig om samen met een juridisch expert jouw contracten, verzekeringen en procedures door te nemen. Zo ben je zeker van de juiste bescherming en voorkom je onaangename verrassingen in de toekomst.

De juiste bescherming is natuurlijk steeds in zekere mate afhankelijk van het risicoprofiel van je onderneming: het vergt dan ook heel wat expertise in het adviseren van ondernemers om op maat voor hen de optimale balans uit te tekenen. Contacteer ons via hallo@consey.legal en we helpen je graag om onze juridische expertise om te zetten in een bruikbaar advies voor jouw onderneming!

Geschreven door Kris Seyen, Founder & Managing Partner consey.legal