Loot boxes: wat staat er op het spel?

Recentelijk heeft VRT NWS een artikel gepubliceerd over de aanwezigheid van kansspelen in videogames en de mogelijke invloed daarvan op jongeren. Uit een studie van de KU Leuven blijkt dat tieners die in contact komen met kansspelelementen in videogames een jaar later meer interesse tonen in gokken met écht geld.

Juridisch en maatschappelijk relevant: de game-industrie is immers groter dan de muziek- en filmindustrie samen! Tijd dus om even op deze bevindingen in te gaan, en stil te staan bij het verbod op kansspelen voor minderjarigen in games.

Loot boxes?

Als je een fanatieke FIFA- of Overwatch-speler bent, heb je vast al gehoord van loot boxes. Misschien heb je er zelfs al eentje gekocht? De laatste jaren zie je deze ‘loot boxes’ overal in games, soms ook ‘loot crates’ genoemd.

Voor wie dit niks zegt: het zijn schatkistjes die je in het spel kan kopen zonder dat je weet wat erin zit. In die loot boxes zitten items die je kunt gebruiken in je spel, zoals nieuwe personages, wapens, beschermende kleding, superkrachten, en nog veel meer. Soms krijg je ze gratis, maar vaak moet je ervoor betalen. En daar kunnen dan wat problemen bij komen kijken...

Kritiek

Voor sommige gamers zijn de loot boxes een echte must, maar door de gokautoriteiten werden de virtuele schatkistjes minder warm onthaald. Lange tijd was er niet echt een juridisch kader waarin de loot boxes geplaatst konden worden, en zo rezen er een aantal vragen. Gaat het hier eigenlijk om gokken? Hoe zit het bijvoorbeeld met kinderen, die in België eigenlijk pas vanaf de leeftijd van 18 jaar mogen deelnemen aan kansspelen? Who to blame als mensen verslaafd raken, in geldproblemen geraken enzovoort? Bovendien is het aanbieden van een kansspel zonder vergunning verboden, mocht het hier effectief om een kansspel gaan.

Niet alleen vanuit de overheid rezen er vragen en onrust maar ook het gamepubliek zelf maakte zich zorgen. Op online platformen zoals Reddit lazen we talloze getuigenissen van gamers die door de komst van loot boxes er niet rijker op zijn geworden. Een loot box kost zo’n 2 à 3 euro, soms zelfs meer en al gauw spenderen gamers tientallen, honderden of zelfs duizenden euro’s aan de schatkistjes. Omdat men niet weet wat er in de loot boxes zit, blijven sommige spelers er bijkopen tot ze net dat ene item hebben gevonden dat ze nog nodig hadden.

Kansspelcommissie

De commotie rond loot boxes begon in 2017 toen EA (een belangrijke uitgever van games) deze ook toevoegde aan de game Star Wars Battlefront 2. Om die reden besloot de Kansspelcommissie, op vraag van toenmalig minister van Justitie Koen Geens, een onderzoek te starten om te kijken of er geen verdoken en verboden kansspelen in verstopt zaken.

De Commissie onderzocht vier populaire videogames en nam deze grondig onder de loep. Het ging om de spelletjes Star Wars Battlefront 2, Overwatch, FIFA 18 en Counter-Strike Global Offensive. Na het onderzoek, dat werd afgerond in april 2018, werd er beslist door de Kansspelcommissie dat loot boxes kansspelen zijn en dus onder de gokwetgeving vallen.

Wanneer is iets een kansspel?

Om te spreken van een kansspel moet er een spelelement aanwezig zijn, een bepaalde inzet die leidt tot winst of verlies en er moet een toevalsfactor zijn.

Een spelelement houdt in dat er ofwel sprake is van competitie tussen meerdere spelers ofwel dat er een bepaald resultaat behaald wordt door één speler. Spelen tegen machines, zoals in computergames dus gebeurt, komt hiervoor ook in aanmerking. De Commissie oordeelde dat er bij loot boxes sprake is van een spel waarbij men speelt tegen de spelfabrikant. Ook wordt er van de speler een actieve handeling verwacht om een loot box aan te kopen, dit wijst ook op het spelelement.

Men spreekt bij loot boxes van inzet omdat de speler zaken verkrijgt en waarvoor hij geld betaalt. Het volstaat om een inzet te hebben van om het even welke aard. Hiermee bedoelt men dat het gebruik van monetair geld op zich niet vereist is. Ook wanneer men betaalt met virtuele munten kan er gesproken worden van een inzet. Het maakt dus niet uit met welke valuta men betaalt maar wel of dat de inzet waardeerbaar is. Hiermee bedoelt men of de inzet al dan niet bruikbaar is in het spel en of deze nuttig kan zijn voor de speler.

Om van winst of verlies te spreken, gaat men kijken of de speler waar voor zijn geld ontvangt. Om dit te kunnen bepalen moet er gekeken worden of het item dat de speler verkregen heeft van lagere waarde (verlies) of van hogere waarde (winst) is dan het geld dat de speler voor de loot box betaalde. Hierbij kan het gaan om een winst van om het even welke aard, wat impliceert dat het niet van belang is welke ‘esthetische waarde’ aan de winst kan gegeven worden maar wel welke waarde de spelers en spelontwikkelaars hieraan hechten.

De toevalsfactor houdt in dat de speler geen controle heeft over de gebeurtenis. De spelontwikkelaars van de games koppelden een toevalsgenerator aan het openen van de loot boxes. Er werd geoordeeld dat toeval concreet aanwezig is bij loot boxes omdat de speler de inhoud van de box niet kan raden en hij van mening is dat hij op elk item van de loot box evenveel kans kan maken.

De Kansspelcommissie oordeelde dat aan alle vier de voorwaarden voldaan werd. Loot boxes vielen dus inderdaad onder de definitie van kansspelen.

Conclusie van het onderzoek

Uit het onderzoek kwam een conclusie die niet de minste was: drie van de vier videospelletje waren in strijd met de kansspelwetgeving. Enkel Start Wars Battlefront 2 muisde eronderuit omdat de ontwikkelaars kort na de lancering van hun spel nog enkele aanpassingen doorvoerden zodat men niet langer in de categorie ‘kansspel’ viel. Bij de andere drie games zou het volgens de Commissie gaan om verdoken kansspelen waartegen de spelers niet of onvoldoende beschermd worden.

Een bijkomend belangrijk en problematisch element in de zaak was dat het bovendien vaak ging om minderjarigen die de videogames speelden. Minderjarigen zijn extra vatbaar voor verleiding en misleiding en moeten daarom nog sterker beschermd worden. Voor minderjarigen geldt er in België ook een totaalverbod op gokken.

Hoe zit het nu?

Naar aanleiding van het onderzoek van de Kansspelcommissie werd het in-game aankopen van loot boxes illegaal en dus ook verboden. Indien de game-ontwikkelaars nalaten om gepaste maatregelen te nemen, als in de betalende loot boxes uit hun games te verwijderen, zijn er strafrechtelijke gevolgen mogelijk. Deze boetes kunnen oplopen tot wel 800.000 euro en hier kon ook een gevangenisstraf aan gekoppeld worden van 5 jaar.

Na het onderzoek werd de verkoop van loot boxes in België op vraag van de Kansspelcommissie stopgezet door Blizzard. Eerder gaven ontwikkelaars Valve en 2K Games al te kennen de loot boxes niet langer tegen echt geld aan te bieden. Dit wordt door de wetgever niet verboden. De kisten mogen dus wel nog gekocht worden door het spelen van de game, met in-game valuta, maar er mag dus geen geld meer aan te pas komen.

FIFA hield langer het been stijf en gaf geen gehoor aan het verzoek van de Kansspelcommissie. In januari 2019 ging EA, de spelontwikkelaar van FIFA dan toch eindelijk akkoord met het verwijderen van FIFA loot boxes in België.

Conclusie

De discussie rond loot boxes en kansspelen in videogames toont aan hoe belangrijk het is om juridische en ethische grenzen helder te definiëren, zeker wanneer kwetsbare groepen zoals minderjarigen betrokken zijn. Voor bedrijven in de gaming-industrie roept dit echter ook vragen op over hoe zij hun producten compliant kunnen houden met de wetgeving.

Heb je vragen over wat deze regels voor jouw bedrijf betekenen? Of wil je weten hoe je jouw game op een juridisch veilige manier kunt aanbieden? Neem contact met ons op via hallo@consey.legal. Samen zorgen we ervoor dat jouw product zowel succesvol als juridisch waterdicht is.

Geschreven door Kris Seyen, Founder & Managing Partner consey.legal